Powtarzające się świadczenia niepieniężne wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Podstawowym obowiązkiem wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest wniesienie wkładu na pokrycie udziałów objętych przez niego w kapitale zakładowym spółki. Na mocy umowy spółki, na wspólnika mogą zostać nałożone dodatkowe obowiązki, w szczególności może zostać zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych określonych w art. 176 § 1 Kodeksu spółek handlowych. Wejście w życie tzw. „Polskiego Ładu” skutkujące nałożeniem na członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązku odprowadzania składki zdrowotnej z tytułu pełnionej funkcji spowodowało znaczny wzrost zainteresowania tą instytucją prawną. Świadczenia te nie są bowiem objęte składkami ZUS.

1. Istota powtarzających się świadczeń niepieniężnych

Przedmiotem obowiązku nałożonego na wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. § 1 Kodeksu spółek handlowych mogą być wyłącznie powtarzające się świadczenia niepieniężne. Zwrot „powtarzające się” oznacza świadczenie, które jest periodyczne, ale nie jest ani świadczeniem jednorazowym, ani mającym charakter ciągły lub stały. Świadczenie musi mieć również charakter niepieniężny, a zatem nie może polegać na zapłacie określonej kwoty. Najczęściej obowiązek świadczenia ma związek zarówno z możliwościami faktycznymi, jak i prawnymi zobowiązanego wspólnika oraz związany jest z przedmiotem działalności spółki. Jako przykład wskazać można dostawy określonych surowców lub produktów niezbędnych do prowadzenia przez spółkę działalności (np. zboża do młyna, skór do garbarni, drzewa do tartaku, chmielu do browaru, ziemniaków do gorzelni, piasku na budowę, itp.). Powtarzającym się świadczeniem nie jest pełnienie funkcji w organach spółki, udostępnianie hal produkcyjnych magazynów, powierzchni handlowych, gdyż jest to działanie o charakterze ciągłym. Nie jest nim także zobowiązanie do przekazania spółce konkretnej nieruchomości, bo jest to świadczenie jednorazowe.

2. Źródło zobowiązania

Obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych może być nałożony wyłącznie w umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Inne cywilnoprawne porozumienia między wspólnikiem a spółką, zawarte poza umową spółki, nie mają charakteru obowiązków korporacyjnych w rozumieniu art. 176 § 1 Kodeksu spółek handlowych.

Przedmiotem obowiązku nałożonego na wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 176 § 1 Kodeksu spółek handlowych mogą być wyłącznie powtarzające się świadczenia niepieniężne.

Umowa spółki powinna określać zarówno rodzaj, jak i zakres powtarzających się świadczeń niepieniężnych. „Rodzaj” to przedmiot świadczenia, wskazanie, na czym świadczenie wspólnika będzie polegać, w jaki sposób będzie spełnione. „Zakres” to wskazanie przede wszystkim rozmiarów i okresu, w jakim świadczenie to ma być spełniane. Jeżeli nie określono w umowie spółki okresu świadczenia, obowiązki wspólnika są bezterminowe i wygasają najpóźniej z chwilą zakończenia likwidacji i wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców.

Obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych może być nałożony w pierwotnej umowie spółki lub w toku działalności spółki, w drodze zmiany jej umowy. Zmiana umowy spółki w tym zakresie wymaga zgody wspólnika, który ma zostać zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych.

3. Wynagrodzenie

Zobowiązanie do powtarzających się świadczeń niepieniężnych ma charakter odpłatny, bowiem wspólnikowi należy się stosowne wynagrodzenie. Jest ono wypłacane przez spółkę niezależnie od jej wyniku finansowego i przysługuje wspólnikowi również, jeżeli sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku. Niedopuszczalne jest uregulowanie w umowie spółki obowiązku spełnienia powtarzających się świadczeń niepieniężnych nieodpłatnie.

Wysokość wynagrodzenia powinna odpowiadać wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego. Wynagrodzenie to nie może przewyższać cen bądź stawek przyjętych w obrocie. Dopuszczalne jest ustalenie w umowie spółki wynagrodzenia poprzez wskazanie podstaw do obliczenia jej wysokości. Jeżeli w umowie spółki nie określono wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie w wysokości stawek i cen przyjętych w obrocie, tzn. rynkowe, z uwzględnieniem rodzaju świadczenia niepieniężnego, na danym rynku.

4. Zbywanie udziałów

Obciążenie wspólnika w umowie spółki obowiązkiem powtarzających się świadczeń niepieniężnych niesie ze sobą konsekwencje w kontekście obrotu posiadanymi przez niego udziałami. Nawet jeśli umowa spółki nie przewiduje żadnych ograniczeń w zbywaniu lub obciążaniu udziałów, to w przypadku udziałów należących do wspólnika zobowiązanego do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, ich zbycie oraz obciążenie wymaga zgody spółki. O ile umowa spółki nie stanowi inaczej, zgody tej udziela zarząd w formie pisemnej, a w przypadku jej niewyrażenia, sąd rejestrowy może zezwolić na zbycie lub obciążenie udziału, jeśli istnieją ku temu ważne powody. Dotyczy to zarówno zbycia udziału, jego części, jak i ułamkowej części. Umowa spółki może natomiast wyłączać ograniczenie w zbyciu udziałów wynikające z art. 176 § 3 Kodeksu spółek handlowych.

5. Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz kwestie podatkowe

Powtarzające się świadczenia niepieniężne wspólnika na rzecz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie są objęte składką na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne (tak m.in. w wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 7 marca 2018 roku, sygn. akt I UK 575/16). Świadczenie wspólnika na rzecz spółki będzie jednak objęte ww. składkami, jeżeli nie będzie spełniało przesłanek z art. 176 § 1 Kodeksu spółek handlowych. Stanowisko takie zostało wyrażone w decyzji Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia nr 4/2022/BP z dnia 31 stycznia 2022 roku oraz nr 5/2022/BP z dnia 2 lutego 2022 roku.

Od uzyskanego wynagrodzenia za powtarzające się świadczenia niepieniężne wspólnik musi uiścić podatek dochodowy. Organy podatkowe przyjmują również, że czynności wykonywane odpłatnie przez wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na rzecz tej spółki podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Autorka: Ewa Andrzejewska

Magazyn Prawny

Magazyn Prawny to pisany przez ekspertów kwartalnik, na którego łamach informujemy o bieżących zmianach w prawie i wyjaśniamy przepisy istotne dla realizowania przedsięwzięć inwestycyjnych, prawa handlowego i prawa spółek czy prawa pracy. Zapraszamy do lektury!

Kontakt

    Klauzula informacyjna o przetwarzaniu danych osobowych

    Syty Adwokaci

    ul. Feliksa Nowowiejskiego 53/2
    61-734 Poznań

    NIP: 9211809186
    REGON: 301348842